Listopad

Gdy znów do mu­rów klaj­strem świe­żym 

Przy­le­piać za­czną ob­wiesz­cze­nia, 

Gdy "do lud­no­ści", "do żoł­nie­rzy" 

Na alarm czar­ny druk ude­rzy 

I byle drab, i byle szcze­niak 

W od­wiecz­ne kłam­stwo ich uwie­rzy, 

Że trze­ba iść i z ar­mat wa­lić, 

Mor­do­wać, gra­bić, truć i pa­lić; 

Gdy za­czną na ty­sięcz­ną mo­dłę 

Oj­czy­znę szar­pać de­kli­na­cją 

I łu­dzić ko­lo­ro­wym go­dłem, 

I ju­dzić "hi­sto­rycz­ną ra­cją", 

O pię­dzi, chwa­le i ru­bie­ży, 

O oj­cach, dzia­dach i sztan­da­rach, 

O bo­ha­te­rach i ofia­rach; 

Gdy wyj­dzie bi­skup, pa­stor, ra­bin 

Po­bło­go­sła­wić twój ka­ra­bin, 

Bo mu sam Pan Bóg szep­nął z nie­ba, 

Że za oj­czy­znę - bić się trze­ba; 

Kie­dy roz­ścier­wi się, roz­cha­mi 

Wrzask li­ter pierw­szych stron dzien­ni­ków, 

A sta­do dzi­kich bab - kwia­ta­mi 

Ob­rzu­cać za­cznie "żoł­nie­rzy­ków". - 

- O, przy­ja­cie­lu nie­uczo­ny, 

Mój bliź­ni z tej czy in­nej zie­mi! 

Wiedz, że na trwo­gę biją w dzwo­ny 

Kró­le z pa­na­mi brzu­cha­te­mi; 

Wiedz, że to buj­da, gran­da zwy­kła, 

Gdy ci wo­ła­ją: "Broń na ra­mię!", 

Że im gdzieś naf­ta z zie­mi si­kła 

I ob­ro­dzi­ła do­la­ra­mi; 

Że coś im w ban­kach nie szty­mu­je, 

Że gdzieś zwę­szy­li kasy peł­ne 

Lub upa­trzy­ły tłu­ste szu­je 

Cło ja­kieś grub­sze na ba­weł­nę. 

Rżnij ka­ra­bi­nem w bruk uli­cy! 

Two­ja jest krew, a ich jest naf­ta! 

I od sto­li­cy do sto­li­cy 

Za­wo­łaj bro­niąc swej krwa­wi­cy: 

"Bu­jać - to my, pa­no­wie szlach­ta!" 

Julian Tuwim

Do prostego człowieka